Urokliwe miejsce w sercu Mazur. Muzeum Michała Kajki w Ogródku

Był murarzem, cieślą i poetą ludowym. Jego potomkowie mieszkali tutaj do połowy lat 60. XX wieku. W 1968 r. po wyjeździe bliskich Kajki do Niemiec, w domu przekazanym na rzecz Skarbu Państwa, utworzono muzeum biograficzne.
 

Co zobaczymy w mazurskim muzeum?

Patronem stałej ekspozycji w Muzeum Michała Kajki w Ogródku jest Michał Kajka (Kayka) (1858–1940). Wystawa jest ekspozycją stałą, zorganizowaną w murowanym domu w Ogródku, wybudowanym przez Michała Kajkę i zamieszkiwanym przez niego i jego najbliższą rodzinę.

Główna ekspozycja składa się z trzech pokoi, w czwartym (najmniejszym) odtworzona została kuchnia mazurska. Wystawa ma charakter literacki, osadzony w kontekście historyczno-geograficznym. Stąd też ukazuje istotne elementy z historii Mazur, jako południowej części Prus Wschodnich.

Prezentowana wystawa, wykracza poza biografię poety. Reprezentował on bowiem dużo szersze zjawisko, jakim był rozkwit piśmiennictwa mazurskiego w XIX wieku. Dlatego celem ekspozycji jest nie tylko opowieść o historii Mazur i Mazurów, lecz również zwrócenie uwagi na niepowtarzalny, wyjątkowy w skali polskiej i europejskiej charakter piśmiennictwa mazurskiego.
 

"Pieśni Mazurskie" - tu jest oryginał

Najcenniejszym obiektem w zbiorach Muzeum jest jedyny tomik wierszy wydany za życia poety – „Pieśni mazurskie”. Publikacja powstała w 1927 roku, dzięki staraniom Emilii Sukertowej-Biedrawiny – postaci aktywnie działającej na rzecz Mazur i Mazurów nie tyko w okresie międzywojennym, ale także w trudnych latach powojennych.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że Michał Kajka prowadził w swoim domu wypożyczalnię książek współpracującą z Towarzystwem Czytelni Ludowych w Poznaniu. Zachowany z tamtych czasów zbiór 102 woluminów znajduje się w Instytucie Północnym im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, a w Ogródku prezentowane są strony tytułowe i wybrane oryginały.

Od 2015 roku literackie Muzeum Michała Kajki rozpoczęło gromadzenie woluminów i publikacji do tworzonej we wsi Ogródek biblioteki Mazurskiej. Obecnie liczy ona blisko 1 600 pozycji dotyczących Mazur, Suwalszczyzny i Warmii i stale się powiększa.
 

Michał Kajka - człowiek pogranicza

Poeta z Ogródka był także prawdziwym “człowiekiem pogranicza”. Michał Kajka nie był ani Niemcem, ani Polakiem, był Mazurem. Modlił się po polsku, ale mówił i czytał także po niemiecku. Chwalił swoje rodzinne strony, zachwycał się pięknem mazurskiej przyrody, ubolewał jednak nad zanikiem w tym krajobrazie „macierzyńskiej mowy”, czyli języka polskiego.

Ukształtowały go gwara mazurska, religijne księgi ewangelickie, drukowane staropolszczyzną oraz czasopisma, gazety i kalendarze wydawane dla Mazurów po polsku.

- Jesteśmy muzeum biograficznym, w którym oprócz twórczości Michała Kajki opowiadamy także o historii Mazur, twórczości ludowych poetów i dziedzictwie kulturowym naszego regionu. Na urządzonej ekspozycji prezentujemy w sposób chronologiczny koleje życia poety i przedstawiamy jego działalność – mówi Michał Misztal, kierownik Muzeum Michała Kajki.

Na ogródkowej scenie w sezonie letnim organizowane są cykle koncertów, spotkania z poezją śpiewaną, piosenką autorską, poetyckim „słowem wyśpiewywanym”, muzyką folkową i etniczną. W Ogródku gościli m.in. Hanna Banaszak, Leszek Długosz, Joanna Konrad, Krzysztof Napiórkowski, Mirosław Czyżykiewicz, Tadeusz Woźniak, Joanna Trzepiecińska, Grzegorz Turnau, Jarosław Jar Chojnacki, Adrianna Biedrzyńska, Grażyna Łobaszewska, Katarzyna Groniec, Anna Chodakowska, Karolina Lizer, zespoły: Stare Dobre Małżeństwo, Susz, Wowakin, Transkapela, Dobre Wrażenie. Poezję prezentowali m.in. Cezary i Katarzyna Żak, Grzegorz Daukszewicz, Piotr Machalica, Katarzyna Łaniewska, Laura Łącz, Krzysztof Stelmaszyk.
 

Muzeum na Mazurach na szlaku kajakowym

Muzeum znajduje się na szlaku kajakowym im. Michała Kajki, który wiedzie od Jeziora Zdedy, przez Jezioro Lipińskie i Druglin Duży, oraz niewielkie jeziora porośnięte roślinnością (Kraksztyn, Rostki) tuż obok rodzinnego domu Michała Kajki – dalej Jezioro Orzysz, rzekę Orzyszę, następnie przez największe jezioro w Polsce Śniardwy i najdłuższy na Mazurach XIX-wieczny Kanał Jegliński, do Pisza.

Przez wieś Ogródek wiedzie również szlak rowerowy i pieszy im. Michała Kajki o długości 37 km traktem z Ełku do Skomacka Wielkiego. Z Ełku brzegiem jeziora prowadzi on do wsi Chruściele, skąd obok Jeziora Szarek przez Tracze, Mostołty, Pistki, dalej nad brzegiem Jeziora Lipińskiego do Klus. Następnie brzegiem Jeziora Kraksztyn do Ogródka, i dalej w kierunku Skomacka Wielkiego.

Od 2005 roku – wspólnie z Polaną Kultury Centrum Biblioteczno-Kulturalnym w Orzyszu organizowany jest Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Michała Kajki pod patronatem dwumiesięcznika literackiego Topos oraz Gazety Olsztyńskiej, Gazety Piskiej i Radia Olsztyn. W minionych latach w skład jury wchodzili m.in. Krzysztof Kuczkowski, Dariusz Kulesza, Wojciech Kass, Przemysław Dakowicz, Erwin Kruk, Wojciech Gawłowski, Tadeusz Dąbrowski, Marek Zagańczyk, Teresa Tomsia, Krzysztof Korotkich, Bartłomiej Siwiec, Adrian Gleń, Zbigniew Fałtynowicz, Zbigniew Chojnowski.

W 80. rocznicę śmierci Michała Kajka na ścianie budynku, w którym znajduje się Biblioteka Mazurska odsłonięto mural upamiętniający poetę z Ogródka.

Muzeum jest obiektem całorocznym, czynnym od wtorku do soboty (w sezonie letnim, od czerwca do sierpnia - od wtorku do niedzieli). Wstęp jest płatny.

– Tworzymy w Ogródku wyjątkową przestrzeń, w której poezja Michała Kajki jest nierozerwalnie związana z krajobrazem kulturowym Mazur. Organizujemy liczne wydarzenia kulturalne, wśród nich: koncerty, spotkania z historykami, etnografami, poetami i pisarzami. Udostępniamy naszą przestrzeń na warsztaty, lekcje muzealne, prelekcje i wykłady – dodaje Michał Misztal, kierownik Muzeum i zaprasza do odwiedzenia Ogródka podczas wycieczek i eksplorowania Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.