Warnikajmy – „drugi Malbork” na Mazurach

Folwark i wieś Warnikajmy znajdują się około 6 km na wschód od Korsz, po zachodniej stronie drogi Garbno - Równina Dolna.

Genialny naukowiec na Mazurach

Na początek taka ciekawostka – kojarzycie Wernhera von Braun? Genialny niemiecki naukowiec, który w czasie II wojny światowej konstruował pociski V-1 i V-2. Po upadku III Rzeszy wywieziony do USA, odpowiadał za amerykańskie sukcesy w podboju przestrzeni kosmicznej.

Jaki ma związek ten genialny naukowiec z majątkiem w mazurskich Warnikajmach? Otóż Wernher to bratanek właściciela majątku - Juliusza von Brauna. Pewne jest, że niemiecki naukowiec tu bywał dość często.

Mazurski folwark jak zamek

Sama wieś Warnikajmy powstała prawdopodobnie już pod koniec XV wieku. W 1902 r., w spadku po rodzicach, majątek otrzymała Klara von Below, która rok później wyszła za mąż za starostę gierdawskiego barona Juliusza von Brauna.

Pruski szlachcic zlecił przebudowę majątku architektowi Paulowi Englerowi, który zgodnie z życzeniem właścicieli zaprojektował folwark nawiązując do architektury średniowiecznych zamków. Prace projektowe poprzedziły wizyty studyjne na zamku w Malborku i Lidzbarku Warmińskim.

Prace budowlane rozpoczęto w 1913 r., i przerwano jedynie na czas pierwszej wojny światowej (1914-1918). Powstały w ten sposób obiekty folwarczne oraz reprezentacyjny, stylizowany na gotycki zamek, dwór - siedziba właścicieli.

W 1930 r. przeprowadzono przymusową licytację majątku, a w 1934 r. rozebrano dwór. W okresie 1935-1945 na gruntach dawnego folwarku gospodarzyło czterech właścicieli. Do 1935 r. dobra formalnie należały do baronowej Klary von Braun.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej folwark upaństwowiono i przekształcono w PGR. W kolejnych latach rozebrano część budynków, w tym cegielnię. W latach 50-tych dawną mleczarnię zaadaptowano na łaźnię. W latach 70-tych XX w. na terenie folwarku wzniesiono dwa budynku biurowe.

Jak wyglądał ten niesamowity folwark na Mazurach?

Od północy granicę folwarku wyznacza dawny cmentarz ewangelicki, od południa droga do Korsz, od południowego-zachodu ciek wodny. W zachodniej części folwarku istnieje staw, w północno-wschodniej nasadzenia zieleni.

Dawny zespół dworsko - folwarczny składa się z czterech części: rezydencjonalnej (rządcówka, stajnie, wozownie, mleczarnia), gospodarczej z zabudową folwarczną (w zach. części założenia), kolonii mieszkalnej robotników oraz z terenu po dawnej cegielni. W południowej części znajduje się zespół bramny (budynek mieszkalny z gospodarczym i murem stylizowanym na obronny), w części centralnej zespół rządcówki z budynkiem bramnym, spichlerze, stajnie, wozownie, mleczarnia oraz lodownia w baszcie. Budynki o elewacjach ceglanych, baszta wzniesiona w większości z kamienia, jedna ze stajni z kamiennym przyporami (wewnątrz zachowane boksy i żłoby).

Mleczarnia, później warsztat, z krużgankami. Budynki folwarczne wzniesione w stylu historyzującym, neogotyckim, z charakterystycznymi elementami wystroju elewacji, w tym: schodkowymi szczytami, ostrołukowymi otworami okiennymi, blendami oraz gzymsem arkadowym. Dachy budynków kryte dachówką ceramiczną.

W 2003 r. folwark sprzedano. Nowy właściciel rozebrał część historycznych budynków w tym owczarnię - chlewnię (2004 r.).

Dostęp do zabytku ograniczony. Zabudowania folwarczne ogrodzone (z wyjątkiem budynku bramnego). Możliwość oglądania z zewnątrz.