Okartowo

Wieś pomiędzy jeziorem Śniardwy, a jeziorem Tyrkło, leżąca przy trasie krajowej nr 16 z Mikołajek do Orzysza. Miejscowość o ciekawej i bogatej historii: ok. 1340 roku Krzyżacy wznieśli tu najpierw drewnianą strażnicę, którą kilkadziesiąt lat później zastąpili murowanym zamkiem. W lutym 1361 roku krzyżacka załoga zamku w Okartowie zaskoczyła oddział litewski i wzięła do niewoli samego księcia Kiejstuta oraz jego syna. Kiejstutowi udało się uciec z niewoli i potem dwukrotnie atakował zamek w Okartowie.

Po pierwszym ataku zamek został odbudowany, po drugim – w 1378 roku, gdy cała załoga dostała się do niewoli – odbudowy zaniechano. Wiele wskazuje na to, że dziś w miejscu tego zamku stoi kościół. Świątynia jest zabytkowa, pochodzi z końca XVIII w. wewnątrz jest barokowy ołtarz i ambona, a na zewnątrz przykuwa uwagę jego murowano-drewniana wieża.  

W Okartowie zachowało się kilkanaście przedwojennych mazurskich budynków, w tym budynki dworca i kilka gospodarstw. We wsi jest też cmentarz ewangelicki z XIX wieku. Na cmentarzu znajduje się kwatera wojenna z  I wojny światowej, w której pochowanych jest 3 żołnierzy i 1 pracownik cywilny armii niemieckiej oraz 1 żołnierz armii rosyjskiej. 

W Okartowie od 1978 roku działa całoroczna baza Mazurskiej Służby Ratowniczej. Stacja pełni dyżury całodobowo. Mazurska Służba Ratownicza organizuje w sezonie letnim szkolenia na podstawowe stopnie żeglarskie i motorowodne oraz kursy na podstawowy stopień nurkowy. Nad jeziorem Śniardwy jest marina. Miłośnicy świeżych ryb powinni tu odwiedzić Gospodarstwo Rybackie Śniardwy, w którym można kupić ryby świeże prosto z połowów, ryby patroszone, mrożone i wędzone. Przy Gospodarstwie działa też smażalnia ryb, można tu nawet wynająć nocleg. 

W budynku dawnej szkoły działa hostel, w którym jednorazowo może nocować 30 osób, przy nim jest mały plac zabaw dla dzieci i boiska do gry w piłkę.  We wsi można też wynająć pokoje u gospodarzy. Za Okartowem w kierunki wsi Okartowo Tartak działa pole biwakowe, na którym są prysznice i sanitariaty, można też wypożyczyć sprzęt pływający.

Warto zobaczyć:

• kościół z końca XVIII wieku, zniszczony w 1914 roku, odbudowany w 1920 roku, z wieżą murowano–drewnianą, barokowy ołtarz i ambona, 
• dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XIX wieku; na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest 3 żołnierzy i 1 pracownik cywilny armii niemieckiej oraz 1 żołnierz armii rosyjskiej; nekropolia użytkowana jeszcze w latach 70. XX wieku, obecnie częściowo zdewastowana, 
• zespół dworca kolejowego z drugiej dekady XX wieku: budynek dworca, dwa budynki gospodarcze, pozostałości magazynu, 
• kilka przykładów budownictwa murowanego z pierwszej ćwierci XX wieku, m.in. domy nr 10, 15.